نگاهی به بلندپروازانهترین تلسکوپ زمینی جهان
نگاهی به درون بلندپروازانهترین تلسکوپ زمینی جهان جوانبی از فناوریهای به کار رفته در آن را روشن میکند.
آرایه میلیمتری/زیرمیلیمتری بزرگ آتاکاما (آلاما) در ارتفاع 16 هزار و 400 پایی در آندس قرار دارد و بدون استفاده از کپسول اکسیژن قابلحمل افراد در آن قادر به فعالیت نخواهند بود.
یک ابررایانه به قدرت سه میلیون لپتاپ نور دریافتی از 66 دیش را کوادریلونها بار در ثانیه مقایسه میکند.
تمامی اشیا در این آرایه برای بقا در ارتفاع بالا طراحی شدهاند.
سقف انحنادار آن میتواند بادهای با سرعت 145 مایل در ساعت را تحمل کند و روکشهای حرارتداده شده مانع از آن میشود که سقف منجمد شود.
خود دیشها با دقت ثانیه قوسی 0.6 و علیرغم بادها و تغییرات دمایی رادیکال رو به آسمان نشانهگیری کردهاند.
به دلیل شرایط جوی کارمندان میتوانند فقط شش ساعت در روز را در این تلسکوپ باشند.
دیشهای رادیویی نقرهای آن گویی در یک رقص باله آرایش شدهاند و با اتحاد کامل بر روی خاک سرخ قرار گرفتهاند. همگامی و دقت این دیشها دو دلیلی است که آلاما را به بلندپروازانهترین تلسکوپ زمینی جهان تبدیل کرده است.
دلیل دیگر سازگاری بینظیر این رصدخانه است که در آن دیشها میتوانند به مکانهای مختلف بچرخند.
به دلیل تمامی این مشخصههای ویژه، آلاما تصاویر را 10 برابر دقیقتر از تلسکوپ فضایی هابل ارائه میدهد.
تلسکوپها همواره دارای یک مشکل عمده بودهاند و آن این است که جو زمین نور را خمیده میکند و تصاویر را به هم میریزد.
بنابراین تلسکوپها اغلب در ارتفاعات بالا ساخته میشوند، یعنی جایی که جو رقیقتر است. به همین دلیل ناسا هابل را در فضا قرار داد تا به طور کامل فراتر از جو عمل کند.
اما سیستمهای فضایی ایدهآل نیستند و باید برای شکار نور ضعیف به اندازه کافی بزرگ باشند و در عین حال، برای جاسازی بر روی یک موشک به اندازه کافی کوچک باشند.
تعمیرات یا بهروزرسانیهای این سامانهها سفرهای بینهایت هزینهبر به مدار را میطلبند، در غیر این صورت، این فعالیتها امکانپذیر نیست.
با این حال، هماکنون لنزهای تغییرپذیر پیشرفتهای که با اثر جو سازگار میشوند، تلسکوپهای زمینی را به اندازه کافی و مانند تلسکوپهای فضایی کارآمد کردهاند.
66 دیش آنتنی آلاما به عنوان یک تلسکوپ عظیم عمل میکنند که جزئیات دقیق یا ویژگیهای وسیع را با تغییر دهانه آن از 500 پا تا 10 مایل مشاهده میکنند.
برای دستیابی به این انعطافپذیری، کارمندان از کامیونهای عظیم استفاده میکنند که هر یک دارای 28 تایر هستند تا بتوانند دیشهای 100 تنی را جابجا کنند.
هر آنتن (با کسری از یک میلیمتر دقت) در یکی از 192 پایگاهی که دارای خط ارتباط به ابررایانه مجاور است، قرار داده میشوند.
تا اواخر سال جاری که تمامی دیشهای تلسکوپ آنلاین میشوند، آلاما دارای 100 برابر تفکیکپذیری تصویربرداری نسبت به هر سامانهای است که به امواج رادیویی کوتاه نگاه میکند. این امواج از منابع خنک و تاریکی چون غبار بینستارهای یا کهکشانهای شفاف دوردست ناشی شدهاند.
در ماه مارس ستارهشناسان این تلسکوپ تعدادی از کهکشانهای "غبار ستارهای" را یافتند که در آن ستارگان جدید یک میلیارد سال پیش در حال شکلگیری بودهاند.
این تابستان نیز آنها شواهدی از دامهای غبار نزدیک ستارگان که به شکلگیری سیارهها، سیارکها و دنبالهدارها کمک کرده، را یافتند..
در نهایت، آلاما به مارپیچ ابر غباری در درون یک سیاهچاله واقع در مرکز کهکشان راه شیری مینگرد و به دنبال علائمی از حیات در جهانهای دور دست است.
این تلسکوپ همچنین مکان و تراکم ماده تاریک مرموز را از بیابان مرتفع بر روی زمین اندازهگیری خواهد کرد.