ریشه تلسکوپ های امروزی در برافروختن آتش
تلسکوپهای امروزی ریشه در نیاز مردم باستان به برافروختن آتش دارد. هنگام مطالعه بر روی مورد دشواری از نزدیکبینی، هانس لیپرشی، عینکساز هلندی، به این واقعیت رسید که آرایههای خاصی از عدسیها، اشیای دوردست را بزرگنمایی میکنند و این آغاز تولد تلسکوپ امروزی بود.نخستین تلسکوپ لیپرشی یا «عینک پرسپکتیو هلندی» دارای بزرگنمایی 3x بود.
گالیله از این طرح استفاده کرد و تلسکوپ بهتری ساخت که دارای بزرگنمایی 5x بود؛ این رقم قابلمقایسه با حتی آماتورترین تلسکوپهای امروزی نیست که دارای بزرگنمایی دست کم 50x هستند.
منجمان آماتور امروزی بهطور معمول با بزرگنمایی بالغ بر 200x کار میکنند.
داستان اختراع تلسکوپ در نوع خود خواندنی است اما پیش از لیپرشی یا حتی گالیله، کشفیات دیگری وجود داشتند که کلیدی برای ظهور این اختراع بودند.
جزء اصلی هر تلسکوپی بسته به نوع طراحی، عدسیها یا آینه آن هستند.
تلسکوپ منکسرکننده از عدسیها برای انکسار یا خمکردن نور ستاره بهره میبرد و تلسکوپهای منعکسکننده نیز از آینهها برای منعکسکردن نور استفاده میکنند.
پیش از اختراع تلسکوپ، شیشه در دسترس بود که نخستین شاهد فرایند تولید شیشه توسط انسان به حدود سه هزار سال پیش از میلاد باز میگردد؛ زمانی که مهرههای شیشهیی ریزی در شمال سوریه و مصر به عنوان محصول فرعی کار با فلز تولید میشدند.
فناوری ساخت شیشه در بخشیهایی از آسیا و مصر حدود هزار و 500 سال پیش از میلاد اوج گرفت و بسیار زود به تولید ظروف و مهرههای شیشهیی برای جواهرآلات منجر شد.
تولید شیشه در سراسر جهان با سرعت متغیر ادامه یافت، اما همزمان با این امر، کشفیات مهمی دیگری در حال ظهور بودند.
حدود قرن هشتم پیش از میلاد، رومیها و مصریان با کرههای شیشهیی آزمایش انجام میدادند.
این کرهها در تلاش برای افزایش قدرت نور برای کمک به روشنکردن آتش با آب پر میشدند. حدود صد سال بعد، عدسیها از بلورها و کوارتزها صیقل داده شدند.
روایتهای اندکی درخصوص نخستین کاربرد عدسیهای شیشهیی وجود دارند اما آریستوفان در سال 424 پیش از میلاد در یکی از نمایشنامههایش به یک «شیشه سوزان» اشاره میکند که گفته میشود، یک عدسی بوده که برای روشنکردن آتش به کار رفته است.
در زمانهای بعد و در قرن 12، «سنگهای خوانشی» برای راهبان و دانشآموزان با هدف شفافکردن متن به کار میرفتند.
این عدسیها با دو نیمکردن یک کره شیشهای ساخته میشدند و آزمایشات نشان میداد که کرههای با اندازههای مختلف که دارای انحناهای مختلفی بودند، بزرگنمایی بیشتر یا کمتری تولید میکردند.
در قرن 13، استفاده از عدسیهای شیشهیی سرانجام در عینکها متداول شد. با این حال، حدود چهار قرن پس از آن بود که لیپرشی کشفی را صورت داد که ستارهشناسان امروزی باید تا ابد وامدار آن باشند.